PersonaCura, topklinisch Centrum voor Persoonlijkheids- en Ontwikkelingsstoornissen bij Senioren

GGZ Breburg

PersonaCura is gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van persoonlijkheids- en ontwikkelingsstoornissen bij senioren vanaf 60 jaar. De meeste patiënten hebben eerder in hun leven hulpverlening gehad, waarbij hun persoonlijkheidsstoornis, autisme of ADHD niet is onderkend of niet adequaat behandeld. Sommigen zoeken voor het eerst in hun leven hulp, omdat ze moeite hebben met de veranderingen die samenhangen met het proces van ouder worden.

Leeftijdscategorie
> 65 jaar
Beschrijving

PersonaCura is een bovenregionale afdeling, gespecialiseerd in diagnostiek, second opinion, consultatie en behandeling van senioren vanaf 60 jaar met persoonlijkheids- en ontwikkelingsproblematiek. De meeste patiënten hebben eerder in hun leven hulpverlening gehad in de eerste of tweede lijn, waarbij hun persoonlijkheidsstoornis, autisme of ADHD niet is onderkend of niet adequaat behandeld. Ook is er vaak sprake van (somatische) comorbiditeit en systeemproblematiek.

Contra-indicaties

In de volgende situatie komen patiënten niet in aanmerking voor diagnostiek en/of behandeling bij PersonaCura:

  • wanneer psychotische kenmerken op de voorgrond staan;
  • wanneer er sprake is van een verstandelijke beperking.
DSM V classificatie

PersonaCura behandelt patiënten en hun (professionele) systeem met persoonlijkheidsstoornissen en/of ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme en ADHD.

Waar bestaat de diagnostiek uit?

Er wordt gestart met een intake met twee professionals. Vervolgens vindt doorgaans een psychodiagnostisch traject plaats, bestaande uit interviews en vragenlijsten. Aan de patiënt wordt gevraagd of een naaste betrokken mag worden voor heteroanamnestische informatie, waaronder het invullen van heteroanamnestische vragenlijsten en/of afname van een interview. De diagnostiek wordt afgerond met een adviesgesprek. Zowel de patiënt als de verwijzer ontvangen een brief met informatie over het onderzoek, de resultaten en een behandeladvies. Soms vinden er meerdere afspraken op één dag plaats. Dit diagnostiektraject kan 6 weken tot 3 maanden in beslag nemen.

 

Hoe onderscheidt dit zich van reguliere diagnostiek?

Op basis van klachten, levensloop, lijdensdruk en behoeften worden meerdere hypotheses geformuleerd over de aard van de problematiek en mogelijkheden tot behandeling. Vervolgens worden deze hypotheses multimethodisch en multidisciplinair getoetst. De patiënt krijgt een ‘advies op maat’ voor zijn of haar specifieke persoon en situatie. Dat kan een advies voor de patiënt betreffen, een advies voor de naasten of voor beiden. 

Hoe intensief is deze voor de patient?

In beginsel vindt de diagnostiek poliklinisch plaats. Bij uitzondering zal dit klinisch plaatsvinden.

Welke instrumenten worden er gebruikt bij diagnostiek?

De volgende instrumenten kunnen worden gebruikt:
•    HAP
•    SIPP-SF
•    PID-5-BFM
•    SCID-5-P
•    DSM-5 interview autisme; NIDA
•    LPFS-2.0-BF
•    DIVA 

Aanvullende instrumenten:
•    Neuropsychologische instrumenten
•    WAIS-IV
•    Schemavragenlijsten
•    MMPI

Behandeling
Ambulant
Klinisch (gesloten)
Klinisch (open)
Thuisbehandeling
Beschrijving

PersonaCura kent verschillende ambulante zorgpaden gericht op persoonlijk functioneren, adaptatie, rehabilitatie en stabilisatie. Daarbinnen zet zij methodieken in die zij specifiek heeft aangepast op de doelgroep zoals voor persoonlijkheidsstoornissen: Vaardigheidstraining EmotieRegulatieStoornis (VERS), schematherapie en MBT. 

De klinische zorgpaden zijn gericht op complexe diagnostiek, klinische traumabehandeling, complexe farmacotherapie en klinische gedragsadvisering.

Ten behoeve van patiënten met autisme en hun naastbetrokkenen zijn voorbeelden van ons behandelaanbod: 'Ik en autisme 60+', behandelgroep omgaan met autisme 60+, themabijeenkomsten, opstellen en hanteren van stress-signaleringsplan, groep voor partners van senioren met autisme.

Ten behoeve van patiënten met ADHD en hun naasten zijn voorbeelden van ons behandelaanbod: psycho-educatie ADHD-60+ en behandelgroep ADHD-60+.

Naam en beschrijving
Voor ouderen aangepaste individuele schematherapie
Doelgroep

Ouderen met persoonlijkheidsstoornissen. 

Beoogde effecten

Deze innovatie betreft de integratie van positieve schema’s in het behandelprotocol.

Hoe intensief is deze voor de patiënt?

Wekelijkse sessies; voorbereidingsfase van 4 tot 8 weken; behandelfase gedurende een jaar; follow-upfase van 6 maanden.

Effectiviteitsonderzoek

Multiple baseline case series design

Naam en beschrijving
Aangepaste psycho-educatie voor ouderen met een late diagnose autisme
Beoogde effecten

Betere detectie van autisme bij ouderen.
Begin van acceptatie van de diagnose, integratie van de betekenis en herschrijven van het levensverhaal.
 

Hoe intensief is deze voor de patiënt?

8 bijeenkomsten

Effectiviteitsonderzoek

Stepped wedge trial design

Uitstroomcriteria

De behandeling wordt beëindigd als er geen sprake meer is van een hoogspecialistische hulpvraag en/of als de klachten verminderd of voldoende hersteld zijn.

Waar worden patiënten naar door- of terugverwezen?

Na afloop van de behandeling krijgen de patiënt en zijn/haar verwijzer advies, zodat de verwijzer de nazorg op zich kan nemen met dit advies. Doorverwijzing kan plaatsvinden naar de specialistische ouderenpsychiatrie, de huisarts, specialist ouderengeneeskunde of POH-GGz. Soms blijven patiënten aangewezen op ondersteuning vanuit een WMO-kader. 

Is er een terugval aanbod?

Bij alle behandelingen is aandacht voor voorkomen van terugval of omgaan met beperkingen, middels crisissignaleringsplannen of stress-hanteringsplannen, waarbij het (professionele) systeem wordt betrokken. 

Hoe wordt een second opinion aangevraagd?

Een verwijzer kan verwijzen middels een verwijsbrief, via Zorgdomein of op de website via dit formulier (https://www.ggzbreburg.nl/verwijzers/aanmeldformulier/) een patiënt bij ons aanmelden voor een second opinion.  

Bijzonderheden

Bij de uitvoering van een second opinion wordt aangesloten bij de vraag van de verwijzer en de patiënt. De procedure kan gelijk zijn aan het diagnostiek traject, met als uitzondering dat tijdens het adviesgesprek een advies aan de patiënt en diens verwijzer wordt gegeven voor het uitvoeren van de behandeling elders.

Specialisatie

- Dr. A.C. (Arjan) Videler, specialisatie: Persoonlijkheidsstoornissen, autismespectrumstoornissen en SOLK bij ouderen.

- Drs. R.M.H.J. (Rosalien) Wilting, specialisatie: Ouderen met autismespectrumstoornissen en/of persoonlijkheidsstoornissen

- Dr. M.A. (Machteld) Ouwens, specialisatie: Ouderen met persoonlijkheidsstoornissen

- Drs. W.A.A.J. (Willy) Garenfeld, specialisatie: Comorbide neurodegeneratieve aandoeningen en psychofarmacologie bij ouderen

Contactgegevens

088 - 016 26 36
personacura@ggzbreburg.nl

Consultatie en adviesmogelijkheden voor verwijzers

Consultaties kunnen telefonisch worden aangevraagd via 088-016 26 36. Op dinsdag en donderdag van 12.15 tot 13.00 uur hebben we een rechtstreeks consultatie spreekuur.

De afdeling biedt Consultatie & Advies aan psychiaters, andere medisch specialisten, specialisten ouderengeneeskunde en psychologen.

Hoe doen we dit?

De vorm van de consultatie wordt afgestemd op de vraag en de mogelijkheden van de consultatievrager. Het kan per mail, schriftelijk, telefonisch of via beeldbellen.

Beschrijving doelstelling zorgaanbod

Doelstellingen van het behandelaanbod van PersonaCura zijn:

  • Stellen van een juiste diagnose en bieden van behandelperspectief;
  • Het persoonlijkheidsfunctioneren is verbeterd en bijkomende klachten zijn (voor zover mogelijk) in remissie zodat de patiënt weer de baas is over zijn eigen leven;
  • Individuele behandeldoelen van patiënt en/of diens systeem zijn bereikt;
  • Het (professioneel) systeem kan een adequate bejegening bieden voor de problemen die samenhangen met de persoonlijkheidsproblematiek en/of het autisme. 
     
Bij welk % van de patiënten is dit doel bereikt?

75%

Hoe wordt dit gemeten?

Kwantitatief middels meetinstrumenten: I-ROC, MH-Qol-7 en HoNOS-65+. 

Bij alle innovatieve behandelingen worden specifiekere instrumenten gebruikt.

Kwalitatief middels behandelevaluaties en cliëntpanels. 
 

Beschrijving klinische effecten van het zorgaanbod
  • Afname van psychische klachten en comorbide psychische stoornissen (stemming, angst, et cetera);
  • Verbetering van het persoonlijkheidsfunctioneren (zoals verbeterde zelfcontrole, verbeterd relationeel functioneren).
Met welk instrument worden de effecten gemeten

Standaard worden de I-ROC, MH-Qol-7 en SIPP-SF, SQ-48, HoNOS-65+ afgenomen.

Met welke frequentie

Bij intake, bij start behandeling en vervolgens elke zes maanden.

Resultaten in percentages of aantallen

De MH-QoL wordt pas sinds 2022 afgenomen, waardoor de N nog laag is. Vooralsnog laat een eerste analyse geen significant verschil zien. Ook de recent toegevoegde I.ROC heeft vooralsnog een lage respons. Hier is alleen een significante verbetering te zien op het item ‘zelfmanagement’. Op alle andere items, behalve de items ‘beweging’ en ‘persoonlijk netwerk’, is een verbetering te zien, maar deze is niet significant.

Naast een vergelijking tussen de begin- en eindmeting, is er ook gekeken of de situatie van patiënten verbeterd of onveranderd is of dat deze achteruit gegaan is. Dit is voor de HONOS65+ gedaan door de verschilscore te vergelijken met de Reliable Change Index (RCI). Bij patiënten die een klinische score hadden, is 75% hersteld. Wanneer de hele groep in ogenschouw genomen wordt (dus ook patiënten zonder een klinische score) dan is 28% hersteld.

Beschrijving resultaten zorgaanbod op kwaliteit van leven

De MH-QoL wordt pas sinds 2022 afgenomen, waardoor de N nog laag is.

Met welk instrument gemeten

MH-QoL-7

Met welke frequentie

Eens per 6 maanden

Beschrijving overige resultaten

Patiëntwaardering

Hoe is dit gemeten/vastgesteld

CQ-index en cliëntpanels

Hoe wordt de zorg door de patiënt en/of naaste ervaren?

Rapportcijfer conform CQ-Index is 8,14 (op een schaal van 0 tot 10).

Rapportcijfer conform CQ index

De gemiddelde beoordeling van de intake is 7,8 op een schaal tussen 0 (heel erg slechte intake) en 10 (uitstekende intake). De gemiddelde beoordeling van de behandeling is 8,14 op een schaal tussen 0 (heel erg slechte behandeling) en 10 (uitstekende behandeling).

Naam
Prof. dr.
S.P.J.
(Bas)
van Alphen
Specialisatie

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen.

Contactgegevens

088 - 016 26 36
personacura@ggzbreburg.nl

Specialisatie

- Dr. A.C. (Arjan) Videler, specialisatie: Persoonlijkheidsstoornissen, autismespectrumstoornissen en SOLK bij ouderen
- Dr. M.A. (Machteld) Ouwens, specialisatie: Ouderen met persoonlijkheidsstoornissen
- Dr. H. (Helene) Andrea, specialisatie: Autisme en ADHD bij ouderen
- Dr. I. (Iman) Elfeddali, specialisatie: Autisme en persoonlijksheidsstoornissen bij ouderen
 

Contactgegevens

088 - 016 26 36
personacura@ggzbreburg.nl

Beschrijving onderzoek

Positieve schematherapie bij ouderen.

Verwachte einddatum
2027
Naam hoofdonderzoeker
Loes van Donzel (promovenda)
Beschrijving onderzoek

VERS Senioren

Verwachte einddatum
2025
Naam hoofdonderzoeker
Erol Ekiz (promovendus)
Auteur(s)
Ekiz, E., Videler, A.C., Ouwens, M.A., & van Alphen, S.P.J.
Tijdschrift
Behavioural and Cognitive Psychotherapy.
Datum
2023
Auteur(s)
Khasho, D.A., van Alphen, S.P.J., Ouwens, M.A., Arntz, A., Heijnen-Kohl, S.M.J., & Videler, A.C.
Tijdschrift
Clinical Psychology and Psychotherapy
Datum
2023
Auteur(s)
van Alphen, S.P.J., van der Werff, S., van Reijswoud, B.E., Ouwens, M.A., Orbons, I.M.J., & Gina Rossi, G.
Tijdschrift
Clinical Gerontologist
Datum
2022
Beschrijving

Diverse medewerkers van de afdeling geven (post)academisch onderwijs en nascholing op maat en verzorgen lezingen en workshops op (inter)nationale congressen, voor o.a. klinisch en gezondheidszorgpsychologen, psychiaters, klinisch geriaters, huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen. 

Titel presentatie
Treatment opportunities for personality disorders in later life
Naam professional
Dr. A.C. Videler
Datum
2022
Naam en plaats congres
IPA International Congress 2023, Lisbon, Portugal

Ervaring van patiënten/naasten

"PersonaCura maakt de naam waar"

Op een warme zomerochtend vertelt Marijke over haar ervaring met PersonaCura. Marijke is niet afkomstig uit Brabant maar woont er inmiddels een paar jaar. Ze komt oorspronkelijk uit Bennekom. Marijke was eerder in Ede in therapie geweest. Ze is gescheiden toen ze in Renkum woonde en heeft een nieuwe relatie gekregen. Zo kwam ze in Brabant te wonen.  

Marijke: “Die nieuwe relatie was heel anders voor mij. Ik kon het leven wat ik in die nieuwe relatie leidde niet bevatten. Een man die naar mij luisterde, een gevoel van vrijheid dat ik kreeg. Dat had ik in mijn huwelijk gemist. Vanaf mijn jeugd tot aan het einde van mijn huwelijk had ik op een bepaalde manier geleefd. Ik dacht dat mijn nieuwe leven te mooi was om waar te zijn, dat dit niet zo kon blijven. Het was teveel voor mij, ik kon het niet aan. Ik belandde in de ziektewet en deed een poging om uit het leven te stappen. Dat was voor de tweede keer.

De bedrijfsarts van het UWV met wie ik sprak had een idee waarom het zou kunnen zijn dat ik deze keer probeerde om een einde aan mijn leven te maken. Bij de eerste poging deed ik het omdat ik niet gelukkig was. Dat was nu anders. Ik was juist wel gelukkig en toch gebeurde het. Het kwam vanuit het niets. Mijn partner, die er ontzettend mee zat, wilde weten wat er met mij aan de hand was. Dat wilde ik zelf ook weten. Ik was bang dat het weer opnieuw kon gebeuren. Ik kwam terecht bij De Viersprong. Daar werden onderzoeken gedaan en er werd een diagnose gesteld. De Viersprong was voor mij echter een lange afstand qua reistijd. Ik werd door hen gewezen op PersonaCura in Tilburg. Gelukkig kon ik bij de Afdeling Senioren van PersonaCura terecht, hoewel ik daar nog niet de leeftijd voor had. Ik was nog geen 60 jaar. Ik vond het fijn dat ik aan de slag kon. Ik kreeg direct een goed gevoel bij PersonaCura. Na een week of 3, 4 kon ik al terecht voor een 1e intake gesprek. De bejegening was heel prettig. De introductie was duidelijk. Bij het 1e gesprek kreeg ik informatiemateriaal mee over de behandeling die ik zou krijgen en het doel daarvan. Na de 1e intake heb ik twee gesprekken gehad met twee verschillende behandelaars. Er waren testen die ik moest invullen. Die testen waren bedoeld om te achterhalen wat het probleem was. Een van die gesprekken was samen met mijn partner. Hij moest vooraf ook twee van de testen invullen die ik ook had ingevuld. Ik mocht lezen wat hij had ingevuld. Ik zag dat hij bij sommige dingen een heel andere beleving had dan ik. Daar hebben we thuis over gepraat. We spraken er ook over in het gesprek met de behandelaar. Het was fijn dat mijn partner vanaf de intake bij mijn behandeling werd betrokken. Voordat er een behandelplan werd opgesteld wilde men zijn mening weten en die mening werd serieus genomen.

De uitslag van de testen bevestigde datgene wat ik zelf dacht. Ondanks de eerdere therapie die ik voor een persoonlijkheidsstoornis had gevolgd, bleef ik het gevoel houden dat er iets uit mijn jeugd niet opgelost was. Nu is het ook moeilijk om daar in een groepstherapie aan te werken. Toen ik hier bij PersonaCura binnenkwam, was het voor mij ook PersonaCura. Ze zijn er echt voor de persoon. In een 3e gesprek werd de behandeling voorgesteld. Er was van mijn persoonlijkheidsstoornis niet zoveel meer over dan de dingen die er vanuit mijn jeugd waren.

De therapie die ik kreeg aangeboden heet schematherapie, waarbij gebruik gemaakt werd van imaginatie. Ik kwam terecht bij psychologe Eva. Hoewel ze nog vrij jong is, werd het vertrouwde gevoel dat ik bij haar had alleen maar sterker. Als ik bij haar kwam hoefde ze niet eerst nog van alles in papieren door te nemen. Ze onthield ook dingen, bijvoorbeeld dat ik een verjaardag had gehad of een weekend weg was geweest. Ze was oprecht geïnteresseerd in mij. Ze wilde er alles aan doen om mij weer gezond te maken. In de therapie gebeurde er heel veel met mij. Dat was heftig. Eva liet me dan even tot mezelf komen en we gingen er over napraten om op een luchtige manier te eindigen. Ik vind haar heel kundig. Ze laat je niets doen wat je niet wilt. De laatste maanden komt het weleens voor dat er thuis iets gebeurt dat ik haar vertel. Ze hoort dingen in mijn verhaal. Die gaan we dan uitdiepen. Dat is prettig omdat ik daar wat aan heb. In mijn groepstherapie in Ede heb ik weleens een sessie gehad over mijn moeder. De brief die ik toen aan mijn moeder heb geschreven, heb ik laatst meegenomen. Dat leverde weer een andere benadering op.

Eva liet mij op een andere manier naar dingen kijken. Zij is zó professioneel. Ze hoort je verhaal niet zomaar aan maar haalt daar thema’s uit om op door te gaan. Dat is heel bijzonder. Ze heeft niet een bepaald programma waar ze zich aan houdt. Dat is er misschien wel, maar ik merk het niet. Zo gebeurde het weleens dat we van plan waren om aan imaginatie te gaan doen maar dat we daar gewoon niet aan toe kwamen. Ik merk wel dat er heel veel dingen uit mijn jeugd een plek krijgen, dat het zich oplost. Ik weet ook dat die dingen tijd kosten. Ik ben nu zo’n driekwart jaar in behandeling met tussenpozen van drie weken. In het begin was het om de twee weken. We zitten nu in een afrondingsfase.

Vanaf het begin tot waar ik nu ben heb ik een ontwikkeling doorgemaakt. In de schematherapie ben ik veel meer mezelf geworden. Doordat ik daar het sterke kind kon zijn, kan ik nu een sterke volwassene zijn. Door de therapie heb ik meer rust gekregen. Ik kan nu ook veel meer de dingen zeggen zoals ik denk. Ik kom steeds verder af van het mezelf altijd aan een ander aanpassen. Ik ben minder afhankelijk en meer zelfstandig geworden. Ik kan daardoor ook meer op mijn partner reageren. Dat is voor hem ook een verandering waar we samen onze weg in moeten vinden. Ik kan PersonaCura zeker aanbevelen!”

"Mijn leven zou er heel anders uit gezien hebben als deze therapie 30 jaar eerder was uitgevonden"

Annie (76 jaar) is nu een tijdje in behandeling bij PersonaCura. Voor zij bij PersonaCura terecht kwam, is zij veel in behandeling geweest vanwege haar persoonlijkheidsstoornis, nooit was de behandeling echter adequaat.

Annie kreeg bij PersonaCura tot nu toe zeventien sessies schematherapie in combinatie met wekelijkse steunende contacten door een ambulant verpleegkundige. Haar besluit om te kiezen voor schematherapie heeft een ommekeer gebracht. Zij zegt hierover: “Mijn leven zou er heel anders uit gezien hebben als deze therapie 30 jaar eerder was uitgevonden. In vergelijking met nu was het 30 jaar geleden zo dat de psychiater en andere hulpverleners het ziektebeeld bepaalden. Daar kwam mijn mening niet aan te pas. De machtsverhoudingen waren, heel anders dan nu, ongelijkwaardig. Door de situatie vroeger thuis kwam ik op het idee om zelf ook een vorm van macht uit te oefenen. Ik was er altijd mee bezig om de hulpverleners in het nauw te brengen. Dat lukte mij goed. Zij gingen er onderdoor. Ik voelde me altijd vernederd. Ik had het gevoel dat er altijd naar me werd gekeken alsof ik een ziekte had. De mensen die mij behandelden, wisten hoe die ziekte beter kon worden. Mij werd niets gevraagd. Dat is het verschil met nu. Ik kan terugvallen op mijn casusconceptualisatie. Als ik daarin iets niet begrijp, kan ik dat aan mijn therapeut vragen en zij zal me dat uitleggen.

Door mijn incestverleden en alles wat daarop volgde, ben ik door hulpverleners altijd als ‘zieke’ behandeld. Het verschil met wat er nu gebeurt, is dat hulpverleners me laten denken. Ik kan nu bijvoorbeeld denken: “Nu zou Machteld, de psychologe, tegen me zeggen: waarom wordt je daar nu zo boos om?” Ik moet zelf gaan onderzoeken waar dat vandaan komt. Dat staat ook in mijn casusconceptualisatie.

Er komt nu ontzettend veel op mij af waarbij ik denk: “Dat had ook anders gekund”. Al die jaren met bitterheid, onstabiliteit, niks waarin ik me kon vinden. Er werd in die jaren wel met mij gepraat, maar ik wilde gewoon niet de zielige zijn.

Het ging er bij mij toen vooral om dat mijn kinderen me niet werden afgenomen. Dat kwam door mijn eigen ervaring. Als kind ben ik uit huis geplaatst, maar ik kon niet thuis komen op het moment dat mijn vader uit de gevangenis kwam.

Wat schematherapie me brengt, is inzicht. Ik zie in dat ik altijd een boosaardig mens ben geweest, behalve voor mijn kinderen. Als er een man bij te pas kwam, heb ik iedereen gekwetst, zelfs mijn beste vriendin. Nu ik daar op terugkijk, doet het me heel erg zeer om zo terug te kijken op mijn leven. Nu komt mijn pijn. Er zijn dingen die ik eerder niet aan kon wijzen en nu wel. Ik ga nu de pijn ook aan. Ik moet dat ook van mezelf. Ik heb nooit achting voor mezelf gehad. Dat heb ik ook kunnen uitspreken naar mijn therapeut.

Ik ben zo gemeen geweest. Ik was iemand die alsmaar boos was en niemand begreep dat. Nu heb ik het gevoel dat ik het aan kan wijzen. Dat maakt dat ik heel verdrietig ben en dat ik door dingen heen moet. Anderzijds denk ik: “Al is het alleen maar voor mezelf, al zou het maar voor een maand zijn dat ik tenminste een beetje goed over mezelf kan denken: ik ben niet alléén maar slecht. Ik kan nu stil staan bij mezelf. Dat is eerder nooit gebeurd. Het is een soort last die van me af glijdt. Als ik deze therapie 30 jaar eerder was in gegaan, dan zou ik echt een ander mens zijn geweest. Ik hoef nu niet altijd maar bezig te zijn met te reageren op alles wat ik zie. Ik leer wat er gebeurt te vertalen. Het brengt me rust”.

Back to top