GGZ Drenthe
Het Psychosecircuit is gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling voor mensen met (een gevoeligheid voor) psychosen. Zowel voor jongvolwassenen die een risico lopen om een psychose te ontwikkelen en (jong)volwassenen die een eerste psychose doormaken als volwassenen die al langer onder behandeling zijn voor psychoseproblematiek. Het Psychosecircuit biedt ook uitgebreide diagnostiek en second opinions.
Hoofd- en sublocatie
Dennenweg 9
9404 LA Assen
Telefoon
Website
Het Psychosecircuit is gespecialiseerd in ernstige psychiatrische problematiek, waaronder psychotische stoornissen en meervoudige psychiatrische aandoeningen en/of comorbiditeit, met name persoonlijkheidsstoornissen en ernstige stemmingsstoornissen.
Bij het Psychosecircuit wordt hoogspecialistische diagnostiek en second opinions uitgevoerd gericht op differentiaal diagnostiek van psychotische stoornissen. In de eerste gesprekken worden verschillende zaken besproken die kunnen bijdragen aan het ontstaan en voortbestaan van de psychische problemen, zoals drugsgebruik, stress en invloedrijke levensgebeurtenissen en eventuele lichamelijke ziektes. Bij het diagnostisch onderzoek wordt onder andere gebruik gemaakt van uitgebreid lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek, een (neuro)psychologisch onderzoek en een vaardighedenonderzoek. Soms wordt ook hersenonderzoek gedaan met een EEG, scan of MRI. Meestal neemt de diagnostiek enkele weken in beslag. Het is belangrijk iemand goed te leren kennen. De uitkomsten zijn immers bepalend voor het maken van een keuze voor een behandeling. De resultaten van het onderzoek worden weergegeven in het "Verslag (neuro)psychologisch onderzoek". Na het onderzoek wordt dit samengevat in een behandelplan. Hierin staat ook beschreven wat de afdeling aan de klachten kan doen.
Het Psychosecircuit is gespecialiseerd in de differentiaaldiagnostiek van psychosen en complexe comorbiditeit. Daarnaast is de afdeling gespecialiseerd in diagnostiek van de groep jongeren en jongvolwassenen met ultrahoog risico op het ontwikkelen van ernstige psychische aandoeningen.
De diagnostiek neemt over het algemeen enkele weken in beslag. Hierbij worden enkele gesprekken met de patiënt gevoerd om hem/haar beter te leren kennen en de problematiek in kaart te brengen. Verder worden (neuro)psychologische tests afgenomen. Dit wordt meestal opgedeeld in meerdere afspraken, maar dit aantal is afhankelijk van de specifieke vragen die met de diagnostiek beantwoord worden. Achteraf wordt een afspraak ingepland om de bevindingen met patiënt te bespreken.
Het diagnostisch traject bestaat uit een uitgebreid psychiatrisch onderzoek, vragenlijsten, heteroanamnese en milieuonderzoek, PANSS interview om symptomen in kaart te brengen, neuropsychologisch onderzoek gericht op neurocognitie en sociale cognitie. Op indicatie wordt onderzoek verricht naar bijvoorbeeld persoonlijkheidspathologie, PTSS klachten, autismespectrumstoornissen en ADHD.
Patiënten die voor een second opinion komen doorlopen het volledige diagnostische protocol. Consultatie kan onder meer gevraagd worden over complexe of atypische ziektebeelden. Binnen de diagnostiek werken psycholoog, psychiater en psychodiagnostisch werker samen.
Behandeling is mogelijk in een klinische behandelsetting, open en gesloten, daarnaast wordt er ambulant behandeld en zijn er deeltijdgroepen.
Het Psychosecircuit biedt specialistische zorg en innovatieve interventies voor psychoseproblematiek. Het Psychosecircuit bestaat uit een aantal onderdelen. Bij het DOS vindt uitgebreide diagnostiek bij complexe psychoseproblematiek en second opinions plaats. Bij het Vroege Interventie Psychose team (VIP) worden patiënten 3-5 jaar gevolgd vanaf de eerste psychose. Wanneer patiënten voldoende hersteld zijn en langere periode (0,5-1 jaar) klachtenvrij zijn, wordt de behandeling eerder afgerond. Bij aanhoudende klachten worden patiënten verder begeleid bij de FACTteams. Bij het Vroegdetectieteam worden (jong)volwassenen met een ultrahoog risico voor het ontwikkelen van een psychose behandeld. De behandeling wordt afgesloten wanneer zij 1 jaar niet meer een ultra hoog risico vormen. Bij Meander kunnen mensen met een psychotische stoornis en vaak comorbide aandoeningen in crisis terecht voor een opname. De afdeling Klinische Behandeling is een woonvoorziening voor mensen met een chronische doorlopende psychotische stoornis en/ of comorbide en gedragsproblemen die door de complexiteit van de problematiek niet terecht kunnen in reguliere RIBWs.
Jongvolwassenen (18-25 jaar) die een psychose hebben gehad en een opleiding volgen.
Mindset is een vorm van cognitieve revalidatie die bestaat uit 12 individuele sessies die één uur duren. De interventie is gericht op het verbeteren van cognitieve vermogens, wat kan leiden tot verbeterde participatie op school. Na het stellen van persoonlijke doelen wordt in de sessies geoefend met verschillende cognitieve strategieën en vaardigheden. Vier cognitieve domeinen komen aan bod: prospectief geheugen, aandacht en concentratie, verbaal leren en geheugen, en cognitieve flexibiliteit en probleemoplossend vermogen.
Een psychose komt voor het eerst tot uiting in de leeftijd van 18 tot 25 jaar, de periode waarin veel jongeren een opleiding volgen. Deze jongeren lopen een verhoogd risico op voortijdig schoolverlaten. Bij veel van deze jongeren gaat de psychiatrische aandoening gepaard met problemen in het cognitief functioneren, die het studiesucces sterk belemmeren. In de Verenigde Staten zijn trainingen ontwikkeld voor de behandeling van cognitieve functiestoornissen met behulp van cognitieve revalidatie (cognitive remediation), specifiek gekoppeld aan het volgen van een opleiding. In Nederland is deze vorm van cognitieve remediatie-training nog niet beschikbaar. In het Mindset-project wordt daarom een dergelijke training ontwikkeld en geëvalueerd. Het uiteindelijke doel van de interventie is het bevorderen van de participatie in het onderwijs en het terugdringen van voortijdig schoolverlaten van studenten met een psychiatrische aandoening.
Momenteel wordt de acceptatie, haalbaarheid en effectiviteit van Mindset onderzocht in een pilotstudie. Het streven is om 60 deelnemers uit drie Noord-Nederlandse instellingen te includeren. Deelnemers aan de pilot worden ingedeeld in één van twee groepen: Mindset, of een actieve controlegroep die opdrachten krijgt die fungeren als studiebegeleiding. De belangrijkste uitkomstmaten, naast de haalbaarheid en acceptatie, is het functioneren in de studie.
Mensen met een psychotische kwetsbaarheid, die het moeilijk vinden om in te schatten wat anderen denken, voelen of willen (sociale cognitie) en daardoor moeite hebben met sociale situaties.
DISCoVR is een Dynamische Interactieve Sociale Cognitietraining in Virtual Reality. In DiSCoVR wordt in 16 sessies geoefend met sociale situaties in virtual reality. Deelnemers leren om emoties af te lezen, te begrijpen waarom anderen bepaalde emoties en gedragingen laten zien, en oefenen in gesprekken met virtuele personen met sociale situaties die zij lastig vinden.
Deelnemers worden mogelijk beter in het herkennen van de emoties en bedoelingen van anderen, wat hen helpt in het sociale contact. Dit kan leiden tot minder wrijvingen en/of ongemak in interacties met anderen, waardoor men beter sociaal kan functioneren.
Momenteel wordt de acceptatie en haalbaarheid van DiSCoVR in een pilotstudie getest. Patiënten zijn als adviseurs betrokken bij het ontwikkelen en pilotten van de interventie. Begin 2018 is gestart met een effectiviteitsonderzoek (Randomized Controlled Trial; RCT). De resultaten hiervan worden eind 2019 verwacht.
Uitstroomcriteria zijn onderdeel van het Psychosecircuit en individueel bepaald. Er wordt ondermeer gekeken naar: niveau van functioneren, aanwezigheid van een steunsysteem, de mogelijkheid ambulante zorg te regelen en of de patiënt hier gebruik van zal maken, mate van herstel, klachten of niet meer voldoen aan UHR criteria.
Het Psychosecircuit werkt nauw samen met basis-ggz en specialistische ggz-instellingen. Patiënten stromen uit naar andere afdelingen, huisarts, basis-ggz of andere voorzieningen.
Medewerkers van het DOS en VIP team verrichten geregeld second opinions. Wanneer patiënt of behandelaar graag meer zicht krijgt op de klachten die er zijn en/of er twijfels zijn over de diagnose of meest passende behandeling, dan kan de behandelaar het Psychosecircuit benaderen voor een second opinion. Vanuit het diagnostiek centrum DOS worden de klachten dan uitgebreid (opnieuw) onderzocht. Het onderzoek mondt altijd uit in een verslag, dat met de patiënt besproken wordt. De behandelaar krijgt, indien deze de aanvrager is, ook inzicht in dit verslag.
Voor het aanmelden van een patiënt voor een second opinion kan contact opgenomen worden met de afdeling: psychosecircuit@ggzdrenthe.nl.
Wanneer een patiënt aangemeld is voor een second opinion wordt in het diagnostiek centrum DOS gekeken welke behandelaar de intake kan gaan doen en welke psychodiagnostisch werker het (neuro)psychologisch onderzoek uit gaat voeren. De behandelaar ontvangt bericht wanneer de patiënt voor de second opinion gezien wordt en tevens over de uitkomsten van het onderzoek.
Farmacotherapie voor psychotische stoornissen, hoofd behandelbeleid
(0592) 33 47 03
Diagnostiek en innovatie, GZ-psycholoog, cognitief gedragstherapeut, onderzoeker, hoogleraar.
(050) 363 46 37 - marieke.pijnenborg@ggzdrenthe.nl
De diversiteit van de verschillende onderdelen van het Psychosecircuit zorgt voor verschillende doelstellingen. Alle onderdelen werken herstelgericht. Binnen DOS (team complexe diagnostiek en second opinions) is goede diagnostiek een belangrijk doelstelling, evenals goede specialistische behandeling. De klinische settings richten zich op begeleiding van mensen naar een zo zelfstandig mogelijk functioneren in een omgeving van keuze. Het VIP richt zich op het zo vroeg mogelijk behandelen van een eerste psychose, om de gevolgen (bv. uitval van opleiding of werk) te minimaliseren. Binnen vroegdetectie is het doel om jongeren en jongvolwassenen met ultrahoog risico op het ontwikkelen van ernstige aandoeningen snel op te sporen zodat deze ontwikkeling ondervangen kan worden.
Patiënten zijn vaak meerdere jaren in zorg zijn voor ernstige problematiek, waarbij verandering langzaam gaat.
In 2017 is bij 41% van de patiënten een duidelijke verbetering waargenomen, bij 48% van de patiënten was geen duidelijke verandering en bij 11% was sprake van een verslechtering. Er zijn nog geen klinische effecten beschikbaar over meerdere jaren/het gehele behandeltraject.
ROM PHAMOUS screening (uitgebreide jaarlijkse psychiatrische en somatische screening): Psychosociaal functioneren, Anamnese, Medicatie, Lichamelijk onderzoek, Labbepalingen, HoNOS, PANSS, GAF, FR- Functionele Remissie, ManSA, Happiness Index, Sankt Hans Rating Scale, EQ-5D, SRA-34, CSQ Cliënttevredenheid.
Jaarlijks
| Hersteld | DT > 5 en van pre naar post 42,5 overschrijden | 0% |
| Verbeterd | DT > 5 | 41% |
| Onveranderd | -5 < DT < 5 | 48% |
| Verslechterd | DT < -5; | 11% |
De gemiddelde score op de EQ-5D (range 0-100) in 2017 was 70.0 (SD=8.8). Waarmee patiënten hun kwaliteit van leven gemiddeld met een 7 beoordelen. Daarnaast geven patiënten op de Happiness Index (range 1-10) over de afgelopen maand een score van gemiddeld 6.5 (SD=1.7).
Diagnostiek, innovatie, behandelstudies, vroegdetectie.
Onderzoek naar stigma bij schizofrenie, vroegdetectie.
Diagnostiek, innovatie, behandelstudies, vroegdetectie.
De eerste onderzoekslijn is het domein van sociale cognitie bij psychosen. Dit is een vruchtbare onderzoekslijn, gedragen door prof. dr. Marieke Pijnenborg, hoofd onderzoek bij het Psychosecircuit van GGZ Drenthe en hoogleraar psychotische stoornissen bij de Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Klinische en Experimentele Psychologie. Belangrijke partijen binnen deze onderzoekslijn zijn de afdelingen Klinische en Experimentele psychologie en het neuroimaging centrum (NIC) van het UMCG. Een recente samenwerking binnen deze onderzoekslijn is tussen het UCP en het Psychosecircuit en betreft onderzoek naar sociale cognities en virtual reality (promotieonderzoek van Saskia Nijman, MSc.)
Een tweede onderzoekslijn van het Psychosecircuit richt zich op de thema’s destigmatisering en herstel. Hoofdonderzoeker (PI) binnen deze lijn is dr. Esther Sportel. Onderzoek richt zich onder andere op het valideren van instrumenten om herstel te meten en implementatie van herstelmethodieken in de dagelijkse zorg. In deze lijn wordt intensief samengewerkt met verschillende partners van het RGOc. Deze lijn is ongeveer vier jaar geleden gestart.
Onderwijs postdoctorale GZ-opleiding
Prof.dr. Marieke Pijnenborg is vast docent bij de postdoctorale GZ-opleiding in Groningen (www.ppo-groningen.nl) voor de cursus psychotische stoornissen. Daarnaast is zij hoogleraar bij de afdeling Klinische Psychologie van de Rijksuniversiteit Groningen.
In februari 2017 is vanuit het Psychosecircuit het symposium "EPA onder vuur: Jonge onderzoekers presenteren de nieuwste interventies voor ernstige psychiatrische aandoeningen" georganiseerd voor medewerkers van GGZ Drenthe en geaffilieerde instellingen, maar ook voor patiënten en andere geïnteresseerden. Hierbij werden de resultaten van onderzoeken van de afgelopen jaren teruggekoppeld. De afdeling is van plan om dergelijke symposia structureel te organiseren.
Presentaties/Lezingen:
- Symposium: Cognitive remediation: effects on social cognition and new insights on mediators and moderators of treatment outcomes. Natalia Ojeda, Clare Reeder, Saskia Nijman, Marieke Pijnenborg. 5th Schizophrenia International Research Society Conference. 2016, Florence.
- Het meten van herstel: Maakt de I.ROC de verwachtingen waar? Hettie Aardema. NVVP Voorjaarscongres 2017, Maastricht.
- Workshop Meten van herstel – een contradictio in terminis. Esther Sportel & Bea Tiemens. Eindconferentie Doorbraak ROM, Trimbos, Utrecht, 2016.