Reinier van Arkel
Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland behandelt patiënten die kampen met de gevolgen van traumatische ervaringen. Eerdere behandelingen hebben vaak onvoldoende resultaat opgeleverd. Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland heeft de expertise om omgeving- en gezinsfactoren, die van invloed zijn op de problematiek, onderdeel te maken van de PTSS behandeling.
Hoofd- en sublocatie
Bethaniestraat 10
5211 LJ Den Bosch
Telefoon
Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland behandelt patiënten die kampen met de gevolgen van traumatische ervaringen. Eerdere behandelingen hebben vaak onvoldoende resultaat opgeleverd. Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland heeft de expertise om omgeving- en gezinsfactoren, die van invloed zijn op de problematiek, onderdeel te maken van de PTSS behandeling.
Contra-indicaties zijn een hoofddiagnose die niet binnen trauma- en stressorgerelateerde problematiek valt en de aanwezigheid van psychopathologie die effectieve behandeling van de PTSS in de weg staat, zoals op de voorgrond staande persoonlijkheidsproblematiek, actieve suïcidaliteit en/of homocidaliteit of organische hersenbeschadiging.
Middels een intake-gesprek, vragenlijsten en klinische interviews wordt bepaald of patiënten in aanmerking komen voor behandeling.
PTSS en complexe PTSS, vaak in combinatie met andere aandoeningen, die behandelbaar zijn binnen de ambulante specialistische of hoogspecialistische zorg. Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland heeft expertise om contextuele en systemische factoren, die van invloed zijn op aard en ernst van deze problematiek en op het beloop en effect van de behandeling, te integreren in de (specialistische) focale PTSS behandelingen.
Bij de intake zal worden gevraagd om een aantal vragenlijsten in te vullen. Dit zijn vragen over trauma-gerelateerde klachten maar ook over algemene gezondheid en hoe men zich op dit moment voelt. Op indicatie vindt er uitgebreid psychologisch onderzoek, psychiatrisch onderzoek of lichamelijk onderzoek plaats. Om de PTSS-klachten goed in kaart te brengen wordt binnen de hoogspecialistische zorg standaard het Klinisch Interview PTSS afgenomen. Afname neemt een uur in beslag.
De diagnostiek is uitgebreider dan binnen de reguliere zorg.
Intakegesprekken zijn 1 tot 2 afspraken van een uur. Na het eerste intakegesprek worden vragenlijsten ingevuld. Het invullen van de vragenlijsten neemt een uur in beslag en geeft de afdeling goed inzicht in de klachten die er spelen. Een tweede intakegesprek wordt op indicatie gepland. De aanvullende diagnostiek varieert in tijd.
Na de intake vindt de eerste routine outcome monitoring (ROM) plaats. Met ondersteuning van een basispsycholoog wordt een aantal vragenlijsten ingevuld zoals de PCL-5, LEC-5, DERS,SCORE-15 en RAND-36. Op indicatie vindt er uitgebreid psychologisch onderzoek (gz-psycholoog/klinisch psycholoog), psychiatrisch onderzoek of lichamelijk onderzoek plaats (psychiater).
Doel van de behandeling is het verminderen van symptomen en het verbeteren van het functioneren op individueel en systemisch niveau binnen een vooraf bepaalde periode. Het PTC biedt behandelingen aan in zorgtrajecten voor specialistische en hoog specialistische zorg. Dit zijn vast omschreven behandeltrajecten waarbij doelstellingen, methodiek, en duur van behandeling vooraf is vastgelegd. Binnen de hoogspecialistische zorg zijn de trajecten langer en worden er op de doelgroep of problematiek toegesneden modules toegevoegd. Evaluatie momenten en behandelplanbespreking vinden op vooraf vastgelegde momenten plaats. ROM vormt een integraal onderdeel van deze behandelevaluaties. Verlenging van behandeling vindt plaats na evaluatie op basis van vooraf gestelde evaluatiecriteria. Het accent binnen de specialistische zorg ligt op evidence based behandelingen (zoals EMDR, IE, BEPP en NET). Het accent binnen de hoog specialistische zorg ligt op een fasegericht model van traumazorg met een combinatie van evidence based, ‘best practice based’ behandelingen, en contextuele of systemische interventies. De behandelsetting is poliklinisch, dagklinisch/deeltijd of klinisch, mono- en multi-disciplinair.
Voor veteranengezinnen met traumagerelateerde gezinsproblematiek biedt het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland de Meergezinsbehandeling (MFT) en After Deployment Adaptive Parenting Interventions (in ontwikkeling).
MFT: Intensieve meervoudige interventiemethodiek gebaseerd op systeemtherapie, groepstherapie en Mentalisation Based Treatment. De MFT behandeling richt zich op gezinnen en bestaat uit 10 dagen verspreid over 4 maanden.
ADAPT: Laagdrempelige meervoudige interventiemethodiek ontwikkeld voor veteranengezinnen en gebaseerd op Parent Management Training-Oregon (PMTO). De ADAPT behandeling richt zich op ouders en bestaat uit 14 wekelijkse bijeenkomsten van twee uur.
Het doel van de behandeling is het versterken van ouderschap, opvoedvaardigheden, emotie-regulatie in opvoedsituaties en veranderen van gezinsdynamiek.
Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland streeft ernaar alle behandelingen voortdurend te evalueren door wetenschappelijk onderzoek. Mocht dit tijdens de behandeling aan de orde zijn dan wordt expliciet gevraagd om toestemming voor medewerking aan het onderzoek.
Patiënten met meervoudig of complex trauma.
Dit nieuwe programma bestaat uit twee keer drie dagen intensieve traumabehandeling met overnachting. Wanneer tijdens de behandeling blijkt dat aanvullende hoogspecialistische zorg noodzakelijk is kan deze in het verlengde ervan aangeboden worden. Het unieke van het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland is dat er reeds gedurende de intensieve traumabehandeling aandacht is voor dagelijks functioneren bijvoorbeeld in het gezin en snel geschakeld kan worden als blijkt dat verdere hoogspecialistische zorg noodzakelijk is.
Vermindering van PTSS klachten, verbeteren van functioneren.
Het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland streeft ernaar alle behandelingen voortdurend te evalueren door wetenschappelijk onderzoek. Mocht dit tijdens de behandeling aan de orde zijn dan wordt expliciet gevraagd om toestemming voor medewerking aan het onderzoek.
De behandeling wordt afgesloten indien de vooraf opgestelde doelstellingen voor de behandeling binnen de afgesproken termijn zijn behaald, of als deze doelstellingen niet haalbaar blijken te zijn en er geen andere reële doelstellingen kunnen worden behaald op de afdeling, of als men geen deel wenst te nemen aan de behandeling of andere mogelijke behandelingen.
Afgesloten en terugverwezen naar de huisarts of verwijzer. Bij andere psychische klachten waar nog verdere behandeling nodig en wenselijk zou zijn wordt doorverwezen naar de basis-ggz of andere partners.
De behandeling wordt in principe afgesloten, maar bij terugval behoort een verkorte intake, zo mogelijk bij de eigen behandelaar, tot de mogelijkheden.
Een second opinion kan altijd aangevraagd worden bij de aanwezigheid van trauma-gerelateerde problematiek of bij het vermoeden hiervan. Een patiënt kan op de gebruikelijke manier aangemeld worden voor een second opinion. Er wordt een gesprek gepland bij een klinisch psycholoog of psychotherapeut. Bij dit gesprek worden in de regel geen vragenlijsten (ROM) afgenomen.
De bevindingen worden teruggekoppeld naar de aanvrager.
Diagnostiek en behandeling van complexe trauma gerelateerde contextuele en gezinsproblematiek.
(073) 658 64 00 - e.van.ee@reiniervanarkel.nl
Doelstelling van het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland is het ontwikkelen en bieden van kwalitatief hoogwaardige zorg voor de effectieve behandeling van post-traumatische stressstoornissen in de specialistische en hoogspecialistische zorg. Doelstelling van de behandeling is het verminderen van post-traumatische stressklachten en trauma gerelateerde problematiek en het verbeteren van dagelijks functioneren.
Aan het eind van de behandeling zijn op geestelijk én sociaal functioneren 61.1% van de patiënten verbeterd, 7,4% onveranderd en 31.5% verslechterd. In 2017 is het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland tevens gestart met het meten van posttraumatische stress-klachten. Op dit moment zijn daar nog te weinig gegevens om betrouwbare resultaten te kunnen rapporteren.
Het resultaat van de behandeling wordt op verschillende manieren in kaart gebracht:
- Op klachtniveau door het afnemen van de ROM
- Op systemisch niveau indien systemische interventies worden toegevoegd aan de behandeling
- Patiëntwaarde wordt gemeten met een rapportcijfer
- Wetenschappelijk onderzoek
Traumaklachten zijn verminderd, functioneren in het dagelijks leven is verbeterd waardoor de kwaliteit van leven is verbeterd. De negatieve effecten van chronische traumaklachten op de directe omgeving zoals het gezin zijn hersteld.
Bij aanvang en afronding van de behandeling kan het Klinisch Interview PTSS worden afgenomen. Resultaten van de behandeling worden elk half jaar gemeten op de volgende manier:
| Geestelijk en sociaal functioneren | HONOS |
| Traumaklachten | PCL-5 |
| Emotieregualtie | DERS |
| Gezinsfunctioneren | SCORE-15 |
| Kwaliteit van leven | RAND-36 |
Metingen van posttraumatische stressklachten laten zien dat aan het eind van de behandeling 65% van de patiënten zijn verbeterd, 27% onveranderd en 8% verslechterd.
Het resultaat van de behandeling kan ook worden uitgedrukt met de statistische maat Cohen's d effect size. Voor de behandeling van posttraumatische stressklachten is deze 1.02 wat betekent dat er bij Psychotraumacentrum Zuid-Nederland sprake is van een groot behandeleffect.
Voor een groot deel van de patiënten spelen niet door de behandeling beïnvloedbare factoren (zoals de asielprocedure) een rol in het geestelijk en sociaal functioneren van de patiënt. Deze niet beïnvloedbare factoren hebben een negatieve invloed op het behandelresultaat.
Sinds 2017 meet het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland tevens de kwaliteit van leven. Op dit moment zijn er nog te weinig gegevens om betrouwbare resultaten te kunnen rapporteren. Verbetering van kwaliteit van leven is een speerpunt in de behandeling van het Psychotraumacentrum Zuid Nederland.
In de behandeling is aandacht voor een verbetering van het dagelijks functioneren, bijv werk- of schoolhervatting, sociaal functioneren, maatschappelijk functioneren.
Verbetering van het dagelijks functioneren werd voorheen alleen vastgesteld in gesprekken tussen patiënt en behandelaar. Sinds 2017 is het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland tevens gestart met het meten van fysiek en sociaal functioneren middels de RAND-36 en gezinsfunctioneren middels de SCORE-15. Op dit moment zijn er nog te weinig gegevens om betrouwbare resultaten te kunnen rapporteren.
Patiënten beleven de zorg als professioneel, betrokken en goed. Er is veel aandacht voor de naasten van patiënt. Patiënten noemen de bejegening expliciet als goed.
Vanaf 2014 tot begin 2019 gaven patiënten de zorg bij het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland een gemiddeld rapportcijfer van 7,8. In 2018 gaven patiënten een 9 als gemiddeld rapportcijfer. Op een schaal van 0-5 scoorden patiënten de bejegening met een 4,4, samen beslissen met een 3,6 en de uitvoering van de behandeling met een 4.
Gespecialiseerd in onderzoek naar effecten van grootschalige ingrijpende gebeurtenissen op de geestelijke gezondheid, instrumentontwikkeling en ontwikkeling van interventies m.n. voor bevolkingsgroepen.
Diagnostiek en behandeling van complexe trauma gerelateerde gezinsproblematiek.
Hanneke van Gestel-Timmermans
An evidence-based intervention framework for children born of sexual violence: Systematisch in kaart brengen van moeder-kind relatie bij kinderen geboren uit seksueel geweld.
Families in the Frontline.
Kennisoverdracht over diagnostiek en behandeling van trauma, complex trauma, EMDR, doelgroepen/context, hechting, ouder-kind interactie, gezinnen.
Tweejaarlijks congres, wetenschappelijke referaten en symposia intern en extern, onderwijs binnen de opleiding tot klinisch psycholoog en psychotherapeut.
Wetenschappelijke presentaties/lezingen:
- Oog voor het gezin, MFT voor veteranengezinnen - keynote. E. van Ee. Lustrumcongres BNMO. Leusden 2015.
- Children born of sexual violence - invited speaker. E. van Ee. Transforming communities, healing societies. Johannesburg 2015.
- A new generation: how refugee trauma affects parenting and child development - keynote. E. van Ee. The well-being and needs of families with refugee background – perspectives of research and practical work. Helsinki 2014.