Mondriaan
Het Topklinisch centrum voor ouderen met persoonlijkheidsstoornissen is expert op het gebied van de diagnostiek, behandeling en gedragsadvisering bij ouderen met persoonlijkheidsstoornissen.
Hoofd- en sublocatie
Kloosterkensweg 10
6419 PJ Heerlen
Vijverdalseweg 1
6226 NB Maastricht
Telefoon
Het Topklinisch centrum voor ouderen met persoonlijkheidsstoornissen is gespecialiseerd in diagnostiek, behandeling en gedragsadvisering bij ouderen met 'multiproblematiek' waarbij aanhoudende psychische problemen, somatische problemen, cognitieve problemen en psychosociale problemen (zoals ernstige conflicten met de omgeving) met elkaar verweven zijn. Het gaat om patiënten waarbij sprake is van persoonlijkheidsstoornis(sen) in combinatie met andere psychische stoornissen of patiënten met dementie met ernstige gedragsproblemen als gevolg van een persoonlijkheidsstoornis. Er kan sprake zijn van één de negen persoonlijkheidsstoornissen (paranoïde, schizoïde, schizotypische, borderline, narcistische, histrionische, vermijdende, afhankelijke, dwangmatige persoonlijkheidsstoornis) of combinaties hiervan. Persoonlijkheidsstoornissen zijn een duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen dat duidelijk afwijkt op het terrein van cognities, affectiviteit, interpersoonlijk functioneren en impulsbeheersing. Persoonlijkheidsstoornissen gaan bij ouderen vaak gepaard met depressies, angststoornissen, somatisatie en/of verslavingsproblematiek.
(Comorbide) delier en antisociale persoonlijkheidsproblematiek.
De diagnostiek kan zowel ambulant als klinisch (opname) plaatsvinden. Dat gebeurt op basis van klachteninventarisatie, gedragsobservatie, autobiografie, informantinformatie en met behulp van vragenlijsten.
In de specialistische ggz wordt niet of nauwelijks persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen verricht. Evenmin wordt in de reguliere zorg gerichte indicatiestelling voor de behandeling van ouderen met persoonlijkheidsstoornissen gesteld.
Afhankelijk van de diagnostische vraag en daaraan gerelateerde intensiteit van het persoonlijkheidsonderzoek behelst de ambulante diagnostiek doorgaans 1-3 sessies van 60-90 min. Klinische diagnostiek met klinische observatie, stabilisatie en tevens kortdurende behandeling neemt circa vier weken in beslag.
Het Topklinisch centrum voor ouderen met persoonlijkheidsstoornissen bestaat uit een ambulant team en 3 klinische afdelingen. Ambulante patiëntenzorg vindt zowel in Heerlen (Kloosterkensweg 10) als in Maastricht (Vijverdalseweg 1) plaats, de klinische patiëntenzorg vindt alleen in Heerlen plaats. De volgende behandeling is mogelijk:
- diagnostisch bed: om persoonlijkheidsstoornissen vast te stellen en een gericht behandeladvies op te stellen
- (neuro)diagnostiek
- psycho-educatie aan patiënt en naasten
- mediatietherapie: gedragstherapie waarbij het probleemgedrag beïnvloed wordt door naasten (mantelzorger, professional)
- problem solving therapie
- cognitieve gedragstherapie, dit is meestal een behandeling van 20 sessies
- systeemtherapie
- schematherapie in een groep, dit is een behandeling van 20 sessies
- schematherapie individueel, dit is meestal een langer durende behandeling van 50-70 sessies
- EMDR
- medicatie
- gedragsadvisering
- dagactivering
Er zijn 3 behandelniveaus's: persoonlijkheidsverandering, adaptatiegericht en steunend-structurerend.
Ouderen met persoonlijkheidsheidsstoornissen en bijkomende psychische stoornissen zoals angst- of stemmingsstoornissen en psychosociale problematiek.
Het protocol van schematherapie is aangepast aan leeftijdgebonden kenmerken van ouderen. Zoals extra psycho-educatie voorafgaand aan de individuele en groepsschematherapie om uitleg te geven over schema's, modi, coping en de werking van de therapie, herhalen van bepaalde sessies zodat informatie beter beklijft, minder schema's (de 3 meeste voorkomende), beter aansluiten bij de taal van de patiënt (andere woorden, metaforen en beelden), kortere sessies, minder huiswerkopdrachten en het systeem bij de behandeling betrekken.
Individuele schematherapie wordt een keer per week aangeboden en bestaat uit in totaal 50-70 sessies. Groepsschematherapie wordt een keer per week aangeboden met in totaal 20 sessies. Deze interventies worden zowel ambulant als klinisch aangeboden.
Verwacht wordt dat ouderen met een persoonlijkheidsstoornis even goed profiteren van individuele schematherapie en groepsschematherapie vergeleken met jongere volwassenen met persoonlijkheidspathologie.
Ouderen met posttraumatische-stressstoornis (PTSS) gecompliceerd door (kenmerken van) persoonlijkheidspathologie en/of cognitieve functiestoornissen.
Ouderen functioneren cognitief vaak suboptimaal: verminderd executief functioneren (aandacht, organisatie, planning), geheugenproblemen en tempoproblemen (traagheid in opnemen en verwerken van informatie) en taalbegrip. De reguliere EMDR is op een aantal gebieden aangepast: meer tijd nemen, aangepast woordgebruik, meer sturing door de therapeut, meer gebruik maken van cognitieve interventies en het systeem betrekken bij de behandeling.
Vermindering van PTSS-klachten, verbetering van het persoonlijkheidsfunctioneren en verbetering van het cognitief functioneren.
Persoonlijkheidsproblematiek is (deels) in remissie waardoor de (thuis)situatie is gestabiliseerd en er geen hoogspecialistische ggz hulpvraag meer is.
Doorgaans wordt de patiënt terugverwezen naar de huisartsenpraktijk/POH-GGZ of naar het verpleeg- of verzorgingshuis.
Bij terugverwijzing naar de verpleeg- en verzorgingshuissector kan vanuit gedragsadviseringsperspectief ambulante nazorg worden geleverd vanuit de specialistische GGz om terugval te voorkomen.
Een second opinion kan aangevraagd worden via het aanmeldspreekuur: iedere werkdag tussen 12.30-13.30 uur op (088) 506 63 63.
Een uitgebreide second opinion (opname op het diagnostisch bed) kan via Zorgdomein aangevraagd worden.
Diagnostiek, behandeling en gedragsadvisering voor persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen.
(088) 506 63 63 - b.van.alphen@mondriaan.eu
- Persoonlijkheidsfunctioneren met zowel adaptieve en maladaptieve persoonlijkheidstrekken (ofwel sterkte-zwakte analyse van persoonlijkheidstrekken) is in kaart gebracht.
- Het stellen van gerichte behandelindicatie(s)
- Crisisinterventie ter stabilisatie van het psychisch evenwicht
- Persoonlijkheidsproblematiek is (deels) in remissie met behulp van klachtgerichte en persoonlijkheidsveranderende behandelingen
- Persoonlijkheidsproblematiek is voldoende gestabiliseerd met behulp van steunend-structurerende interventies
- Het systeem van mantelzorgers en professionele zorg heeft adequate gedragsadviezen.
De ernst van de persoonlijkheidsproblematiek (zoals ernstig negatief affect met disdaptieve coping, ernstig destructief gedrag naar zelf of anderen, duurzame ontwrichting in interpersoonlijke relaties en problemen in de behandelrelatie) en comorbide psychische stoornissen zijn afgenomen en het sociaal maatschappelijk functioneren is verbeterd.
Standaard worden BSI, HONOS-65-+ en SIPP-SF afgenomen. De CarerQol wordt afgenomen om de ervaren belasting van het steunsysteem in kaart te brengen.
Er vindt minimaal een voor- en nameting. Het streven is echter om bij een deel van de patiëntenpopulatie de metingen halfjaarlijks te laten verrichten.
De behandeling wordt in het algemeen als heel nuttig ervaren. Met enige regelmaat wordt door patiënten met een forse psychiatrische voorgeschiedenis opgemerkt waarom ze niet eerder in hun leven de huidige behandeling gericht op persoonlijkheidsproblematiek hebben gekregen. Tevens ervaren patiënten het vaak als een 'eye opener' dat er op hun leeftijd nog verandering mogelijk is. De naasten voelen zich gesteund en waarderen de handvaten die ze krijgen.
Gemiddelde cijfer voor behandeling op schaal van 0 tot 10: 8,3
Onderstaand de gemiddelde scores per schaal op de CQ index, waarbij de schaalscores lopen van 1 (nooit) t/m 5 (altijd).
| Serieus genomen worden door de behandelaar | 4,6 |
| Behandelaren leggen informatie op een begrijpelijke manier uit | 4,2 |
| Makkelijk contact gekregen met behandelaren | 4,2 |
| Informatie gekregen over behandelingsmogelijkheden | 4,2 |
| Te verwachten behandelresultaten zijn besproken | 3,8 |
| Informatie gekregen over zelfhulpprgramma's, cliëntondersteuning en/of patiëntenverenigingen | 3,6 |
| Mee kunnen beslissen over een bepaalde vorm van behandeling | 3,5 |
| De keuze gehad of naasten (bijvoorbeeld familie of vrienden) betrokken werden bij de behandeling | 3,9 |
| Is de behandeling naar uw mening de juiste aanpak voor uw klachten geweest | 4,1 |
| Is de behandeling naar uw wens uitgevoerd | 4,4 |
| Heeft u informatie gekregen over de eventuele (lichamelijke) bijwerkingen van de medicijnen die u gebruikt | 3,8 |
| Voor en misschien tijdens de behandeling heeft u of uw behandelaar(s) één of meerdere vragenlijsten ingevuld over hoe het op dat moment met u ging. Zijn de resultaten met u besproken? | 3,8 |
Psychometrie en effectonderzoek in relatie tot ouderen met persoonlijkheidsstoornissen.
Effectonderzoek, in het bijzonder farmacotherapie en EMDR in relatie tot ouderen met (comorbide) persoonlijkheidsstoornissen.
Farmacotherapie bij ouderen met persoonlijkheidsstoornissen.
(Post)academisch onderwijs en nascholing op maat voor o.a. klinisch en gezondheidszorgpsychologen, psychiaters, klinisch geriaters, huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en verpleegkundig specialisten.
Wetenschappelijke presentaties/lezingen:
- Troubles de la personnalité chez le sujet âgé. S.P.J. van Alphen. Congres Francais de Psychiatrie. 2016 Montpellier.
- Leeftijdsneutrale en -specifieke diagnostiek van persoonlijkheidspathologie. S.P.J. van Alphen. Congres persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop (Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen). 2017 Utrecht.
- Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: de wetenschappelijke stand van zaken. S.P.J. van Alphen & G.J.J.A. Engelen. Congres Ouderen met karakter. 2016 Antwerpen & Heerlen.