Vroege Interventie Buitengewone Ervaringen (VIBE)

GGzE

VIBE is gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van buitengewone ervaringen en psychosen. Zowel voor mensen van 15-35 jaar die een verhoogd risico hebben om een eerste psychose te ontwikkelen. Als patiënten van 12-60 jaar die in de afgelopen 3-5 jaar een eerste psychose hebben meegemaakt. 

 

Hoofd- en sublocatie

Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

Telefoon

Leeftijdscategorie
13-18 jaar
19-25 jaar
26-64 jaar
Beschrijving

VIBE is gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van buitengewone ervaringen en psychosen. Zowel voor mensen van 15-35 jaar die een verhoogd risico hebben om een eerste psychose te ontwikkelen. Als patiënten van 12-60 jaar die in de afgelopen 3-5 jaar een eerste psychose hebben meegemaakt. 

Contra-indicaties

Patiënten met een strafrechtelijk juridische kader en patiënten waarbij andere psychiatrische diagnosen veel meer op de voorgrond staan en eerst behandeling behoeven.

Hoe wordt bepaald of een patiënt in aanmerking komt?

Bij patiënten tussen de 15-35 jaar die op de screeningslijst Prodromal Questionnaire (PQ-16) hoog scoren, wordt een uitgebreid diagnostisch interview (CAARMS) afgenomen om vast te stellen of de patiënt buitengewone ervaringen heeft al een psychose heeft ontwikkeld. Wanneer er buitengewone ervaringen zijn, wordt vanuit het EDI team aanvullende behandeling aangeboden. De patiënt blijft in behandeling op de afdeling waar hij binnengekomen is. 

Het VIP-team behandelt patiënten met een vroege psychose.  

 

Waar bestaat de diagnostiek uit?

Bij patiënten tussen de 15-35 jaar die zich aanmelden bij GGzE direct en bij GGzE Kinder- en Jeugdpsychiatrie wordt de screeningslijst Prodromal Questionnaire (PQ-16) afgenomen. Wanneer een patiënt hoog scoort, wordt een uitgebreid diagnostisch interview (CAARMS) afgenomen om vast te stellen of er sprake is van buitengewone ervaringen met invloed op het functioneren of van een psychose.

In het VIP-team wordt psychiatrische, (neuro)psychologische en somatische diagnostiek gedaan. Er is ook veel aandacht voor de context en de naasten van de patiënt. 

Hoe onderscheidt dit zich van reguliere diagnostiek?

Er wordt niet alleen naar het psychospectrum onderzoek gedaan, maar ook naar eventueel andere psychische klachten. Er wordt gebruik gemaakt van elektronische zelfmonitoring, waarbij patiënten zelf hun emotionele ervaringen bijhouden in verschillende situaties op verschillende tijdstippen van de dag.  

Binnen VIBE wordt via 3 verschillende teams diagnostiek gedaan: door het EDI-team, het VIP-team en het consultatieteam (voor in- en externe partijen).

Welke instrumenten worden er gebruikt bij diagnostiek?
  • PQ-16
  • CAARMS

 

Behandeling
Ambulant
Beschrijving

Patiënten met impactvolle buitengewone ervaringen krijgen psycho-educatie en cognitieve gedragstherapie speciaal gericht op de emotionele ervaringen die zij hebben.

Bij patiënten die een eerste psychose hebben (gehad) is de behandeling erop gericht een nieuwe psychose te voorkomen. Dat kan een kortdurende behandeling zijn of een intensief behandelaanbod vanuit een multidisciplinaire team, gebaseerd op Acceptance Commitment Therapie (ACT). Het behandelaanbod bestaat uit verschillende therapieën: o.a. cognitieve gedragstherapie, farmacotherapie, psychotherapie, gezinsinterventie en naastenondersteuning. Zelfmonitoring en shared decision making staan centraal in de begeleiding.

Naam en beschrijving
Psymate app
Doelgroep

Patiënten die een eerste psychose hebben gehad.

Methodiek

Psymate is een app waarmee patiënten zelf hun dagelijkse gevoelens en ervaringen registreren zodat patronen in stemming, symptomen en gedrag, alsook de situatie waarin deze voorkomen, inzichtelijk worden.
De PsyMate app wordt ingezet bij de diagnostiek en als onderdeel van nieuwe behandelingen die onderzocht worden zoals Acceptance Commitment Therapie (feedback, opdrachten via de Psymate).

Beoogde effecten

Verwacht wordt dat de Psymate ondersteunend is als diagnostisch instrument en ingezet kan worden bij verschillende psychologische behandelingen.

Effectiviteitsonderzoek

De werkzaamheid van de Psymate app wordt onderzocht in de INTERACT studie. Dit is een onderzoek naar Acceptance Commitment Therapy (ACT) bij mensen die een verhoogd risico lopen een psychose te ontwikkelen en patiënten met een eerste psychose. ACT wordt vergeleken met CGT, de huidige standaardbehandeling. Resultaten worden in de eerste helft van 2019 verwacht.

Naam en beschrijving
Dosisoptimalisatie bij antipsychoticagebruik
Doelgroep

Patiënten die antipsychotica gebruiken.

Methodiek

'Dose-finding’ oftewel dosisoptimalisatie is een innovatieve vorm van medicatie-optimalisatie die binnen GGzE wordt uitgevoerd.
Het omvat een veilige manier om de dosis te verminderen of helemaal afbouwen, of om het juiste ‘tipping point’ te vinden waarbij bijwerkingen ontstaan. Reductie van medicatie wordt gedaan met behulp van taperingstrips (veel kleinere stappen dan met de bestaande deeltabletten). Daarbij wordt zelfmonitoring via de PsyMateapp ingezet om subtiele veranderingen in symptomen en functioneren in een vroeg stadium te kunnen detecteren. 

Beoogde effecten

Shared-decision making rondom dosisoptimalisatie bevorderen.

Effectiviteitsonderzoek

Onderzoek naar continuering versus afbouw en de gewenste duur van antipsychoticagebruik vindt plaats op groepsniveau binnen een grote landelijke RCT (Hamlett studie). VIBE neemt deel aan deze landelijke RCT en M. Marcelis is als Principal Investigator daarin betrokken. Daarnaast vindt lokaal in GGzE effectiviteitsonderzoek plaats naar dosisoptimalisatie van antipsychotica op N=1 niveau alsook op het geaggregeerde niveau van 30 N=1 studies, uitgevoerd onder PsyMate zelfmonitoring.

Uitstroomcriteria

De behandeling wordt 3 jaar nadat de klachten begonnen zijn gestopt of als de klachten langdurig in remissie zijn en de patiënt geen hulpvraag meer heeft.

Waar worden patiënten naar door- of terugverwezen?

Patiënten worden verwezen naar

  • de huisarts wanneer er vervolgzorg door de eerstelijnsgezondheidszorg nodig is
  • een FACT-team wanneer er recidiverende klachten zijn en langerdurende behandeling nodig is
  • de Boei GGZE wanneer alleen begeleiding nodig is
Percentage waar patiënten na hoeveel tijd uitstromen

Vanaf 2015 tot 2018 zijn 172 cliënten uitgestroomd.

  • 33 cliënten (19%) stroomden uit naar GGzE FAC
  • 83 (33%) stroomden uit naar de huisarts
  • 56 cliënten stroomden op een andere manier uit [reden uitstroom onbekend, verhuizing, uitstroom naar andere afdeling binnen GGzE, uitstroom naar een andere ggz-instelling, zorgvermijding, niet aangehaakt.
Hoe wordt een second opinion aangevraagd?

De afdeling heeft veel expertise opgebouwd in het behandelen en begeleiden van mensen met een psychose en buitengewone ervaringen. Bij VIBE kun je terecht voor een second opinion. Een aanvraag kan ingediend worden door dit aanmeldformulier in te vullen.

Naam
dr.
M. (Machteld)
Marcelis
Specialisatie

dr. M. Marcelis is psychiater en gespecialiseerd in biologische en psychologische etiologische mechanismen van (vroege) psychosen en in nieuwe interventies zoals vroegdetectie, dosisoptimalisatie, zelfmonitoring interventies.

Contactgegevens

machteld.marcelis@ggze.nl of 040 2970302 / 040 2970327

 

 

Consultatie en adviesmogelijkheden voor verwijzers

De afdeling heeft veel expertise opgebouwd in het behandelen en begeleiden van mensen met een psychose en buitengewone ervaringen. Behandelaren en verwijzers kunnen er terecht voor een consult. Zij denken mee over de oplossing van specifieke vragen.

Een aanvraag voor consultatie kan ingediend worden door dit aanmeldformulier in te vullen. En telefonisch: 040-214 6880

Hoe doen we dit?

 
 

Beschrijving doelstelling zorgaanbod

VIBE heeft verschillende doelen:

  • hulp bieden aan patienten met impactvolle buitengewone ervaringen
  • voorkomen dat mensen met buitengewone ervaringen een psychose ontwikkelen
  • behandelen van patienten met een eerste psychose
  • voorkomen dat patiënten die een eerste psychose hebben gehad opnieuw een psychose krijgen
Beschrijving klinische effecten van het zorgaanbod

De volgende klinische effecten worden door de afdeling bereikt

  • 40% verbeterd
  • 52% onveranderd
  • 8% verslechterd

Deze data hebben alleen betrekking op de patiënten die een eerste psychose hebben gehad.

Met welk instrument worden de effecten gemeten

Klinische effecten zijn gemeten met de Health of the Nation Outcome Scale [HoNOS; Mulder et al., 2001; Wing et al, 1998) die als ROM-meting is afgenomen. Als uitgangspunt zijn de baseline en de laatste meting genomen, op basis waarvan een Delta-T score is berekend. De HoNOS is alleen meegenomen wanneer ten minste 80% van de items is ingevuld.

Bijzonderheden

Sinds kort gebruikt VIBE de OQ-45 als ROM-instrument in plaats van de HoNOS. Binnen de VIP-teams wordt met ingang van 2018 gebruik gemaakt van een multi-dimensionele ROM. Er worden reguliere retrospectieve vragenlijsten afgenomen (OQ45 en Mansa), elke 6 maanden een klinisch interview (PANNS) en er vinden in het dagelijks leven prospectieve metingen plaats. Zelfmonitoring met de PsyMate-app wordt eens per 3 maanden gedaan.

Met welk instrument gemeten

Kwaliteit van leven is tot op heden niet in kaart gebracht met vragenlijsten. Sinds kort wordt de Mansa (Manchester Short Assessment of quality of life) afgenomen om ook effectmetingen op het domein van kwaliteit van leven te kunnen doen. Bij jongeren zal een extra meting met de Kidscreen (Kidscreen Group Europe, 2006) gedaan worden om de effecten van de behandeling op kwaliteit van leven in kaart te brengen.

Met welke frequentie

Deze vragenlijsten worden iedere zes maanden afgenomen.

Hoe wordt de zorg door de patiënt en/of naaste ervaren?

Metingen VIP-teams

  • 42% Zeer tevreden, boven verwachting
  • 52% Tevreden, voldoet aan mijn verwachtingen
  • 6% Voldoende, neutraal
Naam
Prof. dr.
Ph. Delespaul
Naam
dr.
M. (Machteld)
Marcelis
Specialisatie

Gespecialiseerd in biologische, psychologische en contextuele mechanismen en interacties van (sub)klinische psychose. Speciale aandacht gaat uit naar: gen/brein-omgevingsinteractie, weerbaarheids- en kwetsbaarheidsfactoren, man-vrouw-verschillen, gepersonaliseerde diagnostiek en behandeling via M-health (elektronische zelfmonitoring).

Contactgegevens

machteld.marcelis@ggze.nl of 040 2970302 / 040 2970327

Naam
dr.
C.J.P. (Claudia)
Simons
Specialisatie

Gespecialiseerd in de manier waarop mensen informatie verwerken (cognitie) en hun emoties reguleren en hoe dit samenhangt met psychische kwetsbaarheid en veerkracht. Haar onderzoek richt zich daarbij in het bijzonder op processen die een rol spelen bij kwetsbaarheid en veerkracht bij het ontwikkelen van een psychotische stoornis.

Contactgegevens
Naam
dr.
Y.C.O. (Yori)
van der Steen
Specialisatie

Gespecialiseerd in psychologische mechanismen en interventies bij vroege psychose.

Naam
dr.
C.J.A.M (Catherine)
van Zelst
Specialisatie

Gespecialiseerd in stigma en destigmatisering, weerbaarheid, trauma, herstel, ervaringswerk, Mental Health First Aid, Experience Sampling Method en psychose.

 

Contactgegevens
Beschrijving onderzoek

Psychosespectrum: transdiagnostische mechanismen en gepersonaliseerde interventies.

Er lopen 6 promotieonderzoeken gericht op het verkrijgen van inzicht in het dagelijks leven van patiënten met psychosegevoeligheid of ander psychische aandoeningen. Er wordt onderzocht hoe psychotische ervaringen, stemming en de dagelijkse context elkaar beïnvloeden en hoe dit verandert in relatie tot (nieuwe) psychologische of farmacologische interventies. Deze kennis kan gebruikt worden voor het ontwikkelen van meer gepersonaliseerde zorg.

Beschrijving

De afdeling geeft veel voordrachten op landelijke en internationale congressen.

Ook wordt nascholing georganiseerd voor vakgenoten over de innovaties (Psymate-zorgtoepassingen en dosisoptimalisatie bij anti-psychotica).

Ervaring van patiënten/naasten

"Ik voelde me lusteloos en had geen drive om uit bed te komen. Dat is nu gelukkig anders".

Vanaf eind januari 2017 ben ik bij het ACT in zorg gekomen, de periode daarvoor heb ik een heftige tijd gehad. Eind 2016 ben ik gestalkt en bedreigd geweest en ik heb in november een psychose gekregen waarvoor ik twee keer ben opgenomen. In mijn psychose was ik mezelf niet meer, ik was niet meer in staat om voor mezelf te zorgen of een normaal gesprek met iemand te hebben. Ik had een hoge dosis anti-psychotica en kalmerende middelen nodig om de dag (en nacht) door te komen.
Halverwege januari werd ik ontslagen uit het ziekenhuis en ging ik bij mijn ouders wonen in Eindhoven. Vanuit dit team heb ik eigenlijk de begeleiding gekregen om mijn leven na de psychose weer op te pakken. Wat ik tijdens mijn behandeling hier als heel prettig heb ervaren is de ontspannen sfeer en dat de mensen in het team niks raar vinden zodat je ook het gevoel hebt dat je alles kan vertellen wat je dwars zit. Daarnaast zijn de mensen in het team ook makkelijk bereikbaar wanneer je dit nodig hebt.
Als ik terug kijk op de anderhalf jaar dat ik bij het ACT in zorg zit is er veel veranderd. Toen ik me aanmeldde bij het ACT wist ik eigenlijk niet wat een psychose precies was of hoe ik met anderen kon praten over wat ik had meegemaakt. Vanuit het ACT hebben ik en mijn ouders een cursus gehad over de psychose, hierin kregen ik en mijn ouders uitleg over wat een psychose is en hoe je in een psychose terecht kan komen. Ik merkte dat mijn ouders na de cursus ook meer begrip hadden voor wat ik voelde en nodig had, en dat ze het ook fijn hadden gevonden om hun ervaringen te kunnen delen. Vanaf het begin van mijn behandeling met Chris en daarna een signaleringsplan opgesteld, dit is een plan voor mezelf en mijn omgeving waar ik op terug kan vallen als ik merk dat ik uit balans raak.

Toen ik in zorg kwam bij het ACT voelde ik me ook lusteloos, ik voelde s’ochtends geen drive om uit bed te komen. Nu is dat gelukkig anders. Dit is eigenlijk gaan veranderen toen ik met medicatie mocht minderen en ik een gezond dagritme kreeg waar ruimte was voor leuke activiteiten. Zo heb ik deelgenomen aan de hardloopgroep en de kookgroep. Voor mij voelde het heel fijn om te sporten omdat ik veel innerlijke onrust in mijn lijf voelde. Ook voelde ik weer plezier in het koken voor mezelf en anderen, dit was voor mij echt een omslag naar verandering omdat ik de maanden voordat ik opgenomen was eigenlijk alleen maar magnetronmaaltijden en kant- en klare maaltijdsalades at. Ik ging steeds meer mijn leven oppakken, zo begon ik weer aan mijn studie. Hiervoor kreeg ik begeleiding van Anita, zij gaf mij veel praktische tips en leerde me om (meer) realistische doelen te stellen, en dat ik ook tevreden mag zijn met mezelf wanneer ik deze behaal. Van het ACT team heb ik ook psychologische begeleiding gekregen, hierdoor ben ik een stuk minder gaan piekeren. Op dit moment ben ik aan het werken om meer in het hier- en nu te leven, makkelijker mijn gevoelens te kunnen uiten en beter om te gaan met enge herinneringen die zich opdringen. Ik volg ook de WRAP (wellness recovery action plan) training van Rowdy, de training geeft mij handvatten voor het schrijven van mijn eigen herstelplan. Daarnaast heb ik wekelijkse gesprekken bij Rowdy, waarbij ik al wandelend meer inzicht krijg hoe ik op een positieve manier kan leven (rekening houdend) met een kwetsbaarheid.

Back to top